Interview over het Denklab

Arianne Dobber en Ilse Wassenaar werken allebei bij het Denklab: een bovenschoolse plusgroep van het bestuur AWBR. Zij vertellen over de peilers van Denklab, hoe ze werken aan de overstap PO-VO voor (hoog)begaafde leerlingen en hoe je zelf al kunt starten met een goede voorbereiding in de klas.

Wat is het Denklab?

‘Het Denklab is een bovenschoolse plusgroep van het bestuur Amsterdam West Binnen de Ring (AWBR). In het Denklab komen kinderen van verschillende scholen van dit bestuur een dagdeel per week bij elkaar. We hebben vijf heterogene groepen waarin leerlingen van groep 4 tot en met 7 samen aan de opdrachten werken én één groep 8 Denklab waarin alle 8e groepers geplaatst worden. In deze laatste groep besteden we, naast het ‘gewone’ aanbod van het Denklab, extra aandacht aan de overgang naar het voortgezet onderwijs. Een Denklabgroep bestaat uit ongeveer 16 leerlingen. In het Denklab geven we les aan de hand van drie peilers: leren denken, leren leren en leren leven. De meeste lessen geven we projectmatig; leerlingen werken meerdere lessen aan opdrachten rond één onderwerp. De peilers komen in elk project aan bod, waarbij er een variatie is tussen individueel werk en werken in kleine of grotere groepen.

Op welke manier werken jullie aan de overstap PO-VO voor HB leerlingen?

‘Naast het aanbod dat we in alle Denklabs geven besteden we specifiek aandacht aan het bewust worden van leerstrategieën en deze toepassen. Het gaat dan bijvoorbeeld om huiswerk maken en agendagebruik. Dit doen we door bijvoorbeeld het leren van een vreemde taal (Fins), verdiepende wiskundeopdrachten en losse opdrachten waarbij strategieën voor het maken van bijvoorbeeld een samenvatting aan bod komen. Elke week krijgen de kinderen opdrachten mee via de digitale leeromgeving. Na het maken van de opdrachten voorzien we deze van feedback. Tijdens de eerstvolgende les bespreken we niet alleen de opdracht, maar ook met elkaar wat er goed ging, wat er niet goed ging en hoe je het hebt aangepakt. Daarbij wisselen de leerlingen ‘good-practices’ met elkaar uit en krijgen ze bewust strategieën aangeboden.

Kun je een voorbeeld geven van een leerling die hier baat bij heeft gehad?

‘Verschillende leerlingen hebben achteraf aangegeven dat ze het aanbod uit het groep 8 Denklab als erg prettig ervaren hebben. Hierdoor waren ze minder nerveus voor de overstap, hadden ze meer het idee goed toegerust te zijn en wisten ze tijdens de eerste weken beter hoe ze het huiswerk konden aanpakken. Ook ouders hebben dit aan ons teruggekoppeld.’

Zijn er specifieke (hoog)begaafde leerlingen voor wie de overstap extra lastig is?

‘Er zijn in elke groep wel leerlingen waar we ons net iets meer zorgen over maken. Deze leerlingen hebben bijvoorbeeld moeite met het wisselen van leerkrachten, zijn onzeker over hun eigen kunnen, hebben een extra diagnose (want in principe zijn ze ook al HB) of een andere ‘uitdaging’. Deze leerlingen probeer je zo goed mogelijk toe te rusten, maar dan nog blijft de overstap spannend. Ze zitten bijvoorbeeld met vragen over de ondersteuning die ze tot nu toe hebben gehad, of ze voldoende uitdaging zullen krijgen, of ze gezien worden door al die verschillende leerkrachten.’

Kun je hier eens een voorbeeld van geven?

Het afgelopen jaar heb ik een leerling in het groep 8 Denklab gehad die versneld was. Ouders en leerling twijfelden erg of ze niet te jong was om de overstap naar het VO te maken. Dit zorgde voor veel stress bij de leerling, maar ook bij de ouders. Uiteindelijk is het gelukt met het aanbod in het groep 8 Denklab, haar meer zelfvertrouwen te geven, succeservaringen te laten opdoen en haar bewuster leerstrategieën in te laten zetten. Hierdoor is de overstap behoorlijk goed verlopen. Ook dit jaar zitten er leerlingen in de groep waarbij ik hoop dat de overstap goed gaat verlopen. Er is bijvoorbeeld een leerling die het niet gewend is dat er eisen aan hem gesteld worden en die regelmatig weinig tot niets doet. Hij geeft dan een heel verveelde indruk, maar achteraf blijkt dat hij wel geluisterd heeft en de stof heeft opgepikt. Dit op papier te laten zien is heel ingewikkeld.  voor hem, maar hij kan het wel vertellen. In het basisonderwijs wordt hier, tot op zekere hoogte, flexibel mee omgegaan en wordt zijn begaafdheid, ondanks het weinige dat hij laat zien, wel erkend. Het is spannend of dit volgend schooljaar ook zo kan en lukt

Waarom is het belangrijk dat HB leerlingen extra begeleiding krijgen bij de overstap PO-VO?

‘HB-leerlingen zijn in een ‘gewone’ klas vaak niet gewend dat ze inspanning moeten leveren om tot een goed resultaat te komen. Hierdoor leren ze onbewust en bewust minder strategieën aan die je nodig hebt om het VO of vervolgstudies goed te doorlopen. Ze kunnen het allemaal prima leren, maar weten vaak niet hoe. Deze groep leerlingen is vaak gebaat bij extra ondersteuning op dit vlak, maar ook bij flexibel omgaan met leerstof.’

Wat zou er gebeuren met de leerlingen als jullie deze begeleiding niet zouden geven?

‘Een deel zou evengoed wel goed terecht komen, maar voor een ander deel is het risico van afzakken of afhaken aanwezig. Iets wat natuurlijk niemand wil.’

Welke tips kun je meegeven aan andere scholen om (hoog)begaafde leerlingen goed voor te bereiden op de overstap PO-VO?

‘Besteed aandacht aan leerstrategieën en laat ze daarmee oefenen met leerstof op niveau. Besteed aandacht aan onderwerpen als mindset, bespreek de leerkuil en laat ze verschillende manieren van agendagebruik zien zodat ze daarin hun eigen weg kunnen kiezen. Zorg ervoor dat ze deze vaardigheden oefenen met moeilijke lesstof, die ze zonder deze vaardigheden niet zomaar kunnen maken. Veel leerkrachten besteden echt wel aandacht aan studievaardigheden, maar op een te laag niveau, zodat deze leerlingen de opdrachten kunnen volbrengen zonder de inzet van vaardigheden.